قرارداد هوشمند، یک پروتکل کامپیوتری –کد رمزنگاری شده- به منظور تسهیل، تایید و اجرای مذاکرات یا مفاد یک قرارداد است. قرارداد های هوشمند، اجرای معاملات به صورت معتبر را بدون نیاز به وجود طرف سوم (واسطه)، امکان پذیر می نمایند. قراردادهای هوشمند بعد از اجرا غیر قابل تغییر، غیر قابل توقف و غیر قابل برگشت هستند.
به بیانی ساده تر، هدف قرارداد هوشمند، کمک به تامین امنیت، اعتماد و تسهیل در معاملات و قراردادها است و همچنین هدف صندوق پژوهش و فناوری گیلان از اجرای این فرایند مشخصا تسهیل تعاملات تجاری و دور زدن تحریم ها می‌باشد.
برای درک بهتر چگونگی عملکرد قرارداد هوشمند، به بیان فرایند آن می پردازیم. در اولین گام، خریدار و فروشنده توافق می کنند تا قرارداد را از طریق اجرای یک قرارداد هوشمند، بر روی بستر بلاکچین منعقد نمایند. در گام دوم، خریدار (و یا فروشنده در صورت وجود وجه التزام) مبلغ را به حساب خود در کیف رمز ارز واریز می کند. سپس این توافق با ساخت حساب کاربری توسط مجری (صندوق پژوهش و فناوری گیلان) و خریدار و فروشنده و ناظر اجرا می شود. در این توافق یک (یا چند) فرد یا حساب کاربری به عنوان ناظر و مرجع قضاوت (مثلا صندوق نوآوری و شکوفایی) انتخاب می گردند. مراحل پرداخت و شرایط هر مرحله، در قرارداد مشخص میگردد. در گام بعدی، قرارداد هوشمند، توسط هر گره (Node) بر روی بلاکچین تایید می شود تا اطمینان حاصل شود فروشنده و خریدار در قرارداد، بخش های مربوط به خود را تکمیل کرده باشند. نهایتا رای طرف سوم قرارداد (مرجع قضاوت و ناظر) تعیین کننده وضعیت ادامه قرارداد نسبت به پرداخت یا عدم پرداخت وجه در هر مرحله خواهد بود.
ویژگی های قراردادهای هوشمند
- امن
- مقرون به صرفه
- دقیق
- سریع
- مستقل
- بدون وقفه
- غیر قابل تغییر
- استاندارد سازی
- غیر قابل بازگشت
- ذخیره‌سازی رکورد
- کارایی بالا
کاربردهای قرارداد هوشمند
- قراردادهای فریلنسینگ (مانند Venezuela Workers)
- قراردادهای سرمایه‌گذاری
- دور زدن تحریم ها (تسهیل در دریافت یا پرداخت وجوه و ارز در شرایط تحریم)
- فعالیت های بازرگانی (قراردادهای صادراتی)
- زنجیره تامین
- رهن
- بازار املاک و مستغلات
- مقدمات مربوط به استخدام
- حفاظت از کپی رایت
- رای‌گیری (برگزاری انتخابات به صورت خودکار)
- صنعت بیمه
- اینترنت اشیا
قرارداد هوشمند در ایران
بر اساس مطالب بیان شده پیرامون مزیت‌های قراردادهای هوشمند، پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک استفاده از این تکنولوژی نوین در سطح جهان فراگیر شود. مسلما کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و دامنه استفاده از قراردادهای هوشمند، به عنوان جایگزین مناسبی برای قراردادهای سنتی، در کشورمان گسترش می یابد. از طرفی، به دلیل اعمال تحریم های ظالمانه علیه کشور عزیزمان، بسیاری از شرکت های داخلی برای تعامل با سایر کشورها نظیر انعقاد، تنظیم و اجرای قراردادهای خود با سازمان ها و شرکت‌های خارجی، دچار مشکل هستند. لذا به کارگیری قراردادهای هوشمند به عنوان یکی از مهمترین ابزار دور زدن تحریم و تسهیل در امور تجاری و ارزآوری شرکت های داخلی در شرایط تحریم، در ایران از اهمیت بیشتری برخوردار خواهند بود.
جایگاه صندوق پژوهش و فناوری گیلان در حوزه قرارداد هوشمند
صندوق پژوهش و فناوری گیلان که با هدف ارائه خدمات مالی، نظیر سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ارائه‌ی تسهیلات، توانمندسازی، صدور ضمانتنامه، لیزینگ محصولات فناورانه، خرید مطالبات قراردادی، عاملیت و کارگزاری مالی به اکوسیستم فناوری (علی‌الخصوص شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان) فعالیت می کند، این آمادگی را دارد که به عنوان مجری، به تمامی شرکت های متقاضی استفاده از خدمات قراردادهای هوشمند (از تنظیم تا انعقاد و اجرای قرارداد) هستند، ارائه خدمت نماید. صندوق پژوهش و فناوری گیلان به عنوان کارگزار کریدور توسعه و صادرات و تبادل فناوری و با بهره گیری از تیم فنی متخصص در زمینه قراردادهای هوشمند، در تلاش است قدمی موثر در جهت اجرا و توسعه‌ی این فناوری پیشرفته در ایران و در نتیجه بهره مندی صاحبان کسب و کارهای داخلی از مزایای آن و تسهیل در امور تجاری و بازرگانی، بردارد.
شرکت‌های متقاضی استفاده از خدمات قرارداد هوشمند، می‌توانند از طریق فرم درخواست خدمت، درخواست خود را ثبت نمایند.